ملاک های محتوايی مقاله:
يکی از مهمترين ابعاد مقاله علمی، محتواي علمی و ارزشمنديی کيفی آن است. مقاله بايد يافته های مهمی را در دانش بشر گزارش نمايد و دارای پيامی آشکار باشد؛ بنابراين پيش از تهيه مقاله، محقق بايد از خود بپرسد که آيا مطالب او آنقدر مهم است که انتشار آن قابل توجيه باشد. آيا ديگران از آن بهره خواهند برد؟ و آيا نتايج پژوهش او کار آنها را تحت تأثير قرار خواهد داد؟
در اينجا به چندين اصل مهم از اصول و معيارهای محتوايی پژوهش علمي اشاره میگردد که توجه به آنها قبل از تهيه مقاله به ارتقای کيفيت آن کمک مینمايد.
1- فرايند «تفکر»: تفکر، تلاش برای معلوم کردن مجهول با استفاده از علوم موجود است. بنابراين اساسی ترين محور محتوايی يک پژوهش علمی، آن است که مجهولی را روشن نمايد. بر اين اساس، هر پژوهش علمی در پي پاسخ دادن به پرسش هايی است که تاکنون براي مخاطبان کشف نشده است. از اين رو پژوهش علمی هميشه با طرح يک يا چند سئوال آغاز میشود که محقق در صدد پاسخگويي به آن هاست.
2- منطقی بودن: منطق که راه درست انديشيدن (تصور) و صحيح استدلال آوردن (تصديق) را مي آموزاند، ابزار ضروري يک مقاله علمي است و محقق بايد شايستگي لازم را در استدلال آوردن، تحليل محتوا و نتيجه گيري داشته باشد. قواعد تعريف، طبقه بندي، استنباط هاي قياسي و استقرايي، روشهاي مختلف نمونه برداري و غيره همه از ويژگيهاي منطقي يک مقاله علمي است که محقق بايد به آنها توجه داشته باشد.
3- انسجام و نظام دار بودن: مرتبط بودن اجزاي مختلف مقاله با همديگر، همچنين متناسب بودن آنها با عنوان مقاله و ارتباط عناوين فرعي با همديگر، از جمله مواردي است که به تحقيق، يکپارچگي و انسجام ميبخشد. بر اين اساس، محقق بايد عناوين فرعي مقاله خود را با نظمي منطقي از يکديگر مجزا کرده، ارتباط بخشها را مشخص نمايد.
4- تراکمی بودن: از آنجا که هدف پژوهش پاسخ به سئوال هايي است که تا آن زمان دست کم از نظر محقق، پاسخي منطقي براي آن وجود نداشته است، هر پژوهش علمي بايد از يک سو به منظور کشف دانش جديد، و از سوي ديگر، براي تکميل دانش، صورت پذيرد. بنابراين هدف اصلي يک مقاله، کشف يا تکميل دانش بشري است، نه تکرار دوباره آن با عبارات مختلف.
5- تناسب موضوع با نيازهای فعلی جامعه علمی: هر پژوهش علمي بايد نيازهاي اساسي جامعه علمي خود را در نظر گرفته، در صدد حل آن مسايل برآيد؛ بنابراين از طرح موضوعاتي که از اولويت تحقيقي برخوردار نيستند و جامعه علمي، بدانها نياز ندارد، بايد احتراز نمود.
6- خلاقيت و نوآوری: هر تحقيق علمي زماني ميتواند در ارتقاي سطح دانش، موفق و موثر باشد که از فکري بديع و خلّاق برخوردار باشد. مقالاتي که به جمع آوري صرف بسنده ميکنند، نميتوانند سهم عمدهاي در پيشرفت دانش بشري داشته باشند.
7- توضيح مطلب در حد ضرورت: از جمله مواردي که محقق در گزارش نويسي پژوهش خود (مقاله) بايد بدان توجه کند، پرهيز از حاشيه روي و زياده گوييِ افراطي است؛ همچنان که خلاصه گويي نبايد به حدي باشد که به ابهام و ايهام منجر شود؛ بر اين اساس محقق بايد به حدي مطالب را تبيين کند که مقصود وي براي خواننده، روشن شود.
8- متناسب بودن با نظريه ها: هر رشته علمي، متشکل از نظريه ها و قوانيني است که مورد اتفاق صاحب نظران آن فن است.
9- اجتناب از کلی گويی: هدف نهايي علم، صورتب ندي يک «نظريه» و «تبيين کردن» يکي از اصول مهم نظريه است. از اين رو محقق بايد بتواند مباحث علمي خود را به روشني توضيح دهد و با زبان گويا آن را تبيين و از کلي گويي اجتناب نمايد.
10- گزارش روش شناسی تحقيق: «تحقيق» فرايندي است که از طريق آن مي توان درباره ناشناخته ها به جست و جو پرداخت و از آن، شناخت لازم را کسب کرد. در اين فرايند چگونگي گردآوري شواهد و تبديل آنها به يافته ها «روششناسي» ناميده مي شود. اين سئوال که چگونه داده ها بايد گردآوري شود و مورد تفسير قرار گيرد، به طوري که ابهام حاصل از آنها به حداقل ممکن کاهش يابد؟» از موارد مهم تحقيق علمي است. يک تحقيق علمي زماني مي تواند مطالب خود را به اثبات برساند که از روش گردآوري مناسبي برخوردار، و آن روش ها در مقاله به خوبي بيان شده باشد.
بستن *نام و نام خانوادگی * پست الکترونیک * متن پیام |